Dr. Erol ErdoğanEl, Ayak ve Ağız Hastalığı (EAAH), genellikle çocuklarda görülen, viral kaynaklı bulaşıcı bir hastalıktır. Ancak yetişkinlerde de nadir de olsa görülebilir. Çoğunlukla hafif seyreder ve ciddi komplikasyonlara yol açmaz. Bu hastalık, dünya genelinde yaygın olarak görülmekte olup, özellikle yaz ve sonbahar aylarında artış gösterir.
El, Ayak ve Ağız Hastalığının Nedenleri
EAAH, genellikle Coxsackievirus A16 ve nadiren Enterovirüs 71 gibi virüslerin sebep olduğu bir enfeksiyondur. Virüs, kişiden kişiye damlacık yoluyla, doğrudan temas ya da enfekte yüzeyler üzerinden bulaşabilir. Kreşler, okullar gibi çocukların bir arada bulunduğu alanlarda bulaş hızı oldukça yüksektir. Virüs bulaşan bir kişinin tükürük, burun akıntısı, dışkısı ve kabarcıklardan gelen sıvı ile temas, hastalığın yayılmasına neden olabilir.
El, Ayak ve Ağız Hastalığının Belirtileri
Hastalığın en karakteristik özelliği, vücutta el, ayak ve ağızda görülen kızarıklık ve kabarcıklardır. Genellikle enfeksiyonun ilk 3-6 gününde semptomlar kendini gösterir. Hastalığın yaygın belirtileri şunlardır:
- Yüksek Ateş: Hastalığın başlangıç belirtisi olarak 38-39°C arasında ateş görülür.
- Boğaz Ağrısı: Ağız ve boğazda acı hissi, yutkunma güçlüğü yaşanabilir.
- El ve Ayaklarda Kabarcıklar: Eller, ayaklar ve bazen bacaklarda kızarıklık ve içi sıvı dolu kabarcıklar oluşur.
- Ağız İçi Yaralar: Ağız içinde ve dudak çevresinde küçük yaralar veya kabarcıklar oluşabilir. Bu yaralar yemek yemeyi ve su içmeyi zorlaştırabilir.
- Halsizlik ve İştahsızlık: Genel bir yorgunluk ve iştah kaybı görülür.
Bu belirtiler genellikle 7-10 gün içinde kendiliğinden kaybolur. Ancak özellikle bağışıklığı zayıf kişilerde veya bebeklerde daha ciddi komplikasyonlar gelişebilir.
El, Ayak ve Ağız Hastalığının Tedavisi
EAAH’nın özel bir tedavisi yoktur. Hastalık genellikle kendi kendine iyileşir. Ancak semptomları hafifletmek ve iyileşme sürecini hızlandırmak için bazı tedavi yöntemleri uygulanabilir:
- Ateş ve Ağrı Kesici İlaçlar: Yüksek ateşi ve boğaz ağrısını hafifletmek için parasetamol veya ibuprofen gibi ilaçlar kullanılabilir. Ancak aspirin kesinlikle önerilmez.
- Bol Sıvı Tüketimi: Ağız yaralarına rağmen vücudun susuz kalmaması için su, çorba veya süt gibi sıvılar tüketilmelidir.
- Yumuşak ve Soğuk Gıdalar: Ağız içindeki yaralar nedeniyle katı yiyecekler acı verebilir. Bu nedenle dondurma, yoğurt gibi soğuk ve yumuşak gıdalar tercih edilmelidir.
- Dinlenme: Bağışıklık sisteminin güçlenmesi ve hastalığın hızla atlatılması için dinlenme büyük önem taşır.
Çoğu vakada hastalık, 7-10 gün içinde tamamen iyileşir. Ancak, virüs hala dışkı yoluyla birkaç hafta boyunca bulaşmaya devam edebilir. Bu nedenle hijyen kurallarına dikkat edilmesi gerekir.
El, Ayak ve Ağız Hastalığı Tehlikeli midir?
EAAH çoğunlukla hafif ve kendi kendine iyileşen bir hastalıktır. Ancak bazı durumlarda ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Özellikle bağışıklığı zayıf olan bireylerde veya yeni doğan bebeklerde dikkatli olunmalıdır. Nadir durumlarda, virüs beyin iltihabı (ensefalit) veya kalp kası iltihabı (miyokardit) gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu tür komplikasyonlar genellikle hastalığa sebep olan virüsün türüne ve kişinin bağışıklık durumuna bağlıdır. Eğer hastalık 10 günden uzun sürerse ya da ciddi semptomlar ortaya çıkarsa bir doktora başvurulması önerilir.
El, Ayak ve Ağız Hastalığından Korunma Yolları
EAAH’dan korunmanın en etkili yolu hijyen kurallarına dikkat etmektir. Özellikle salgın dönemlerinde aşağıdaki adımlar hastalığın yayılmasını engellemek için önemlidir:
- El Yıkama: Eller sık sık sabun ve su ile yıkanmalıdır. Özellikle dışarıdan geldikten sonra, yemeklerden önce ve tuvalet sonrası bu adım ihmal edilmemelidir.
- Hijyenik Ortam: Oyuncaklar, kapı kolları ve yüzeyler düzenli olarak dezenfekte edilmelidir.
- Hasta Kişilerle Temasın Azaltılması: Enfekte kişilerle yakın temastan kaçınılmalı, hasta bireylerin eşyaları ayrı tutulmalıdır.
EAAH çoğu zaman tehlikeli olmasa da bulaşıcı ve rahatsız edici bir hastalıktır. Bu nedenle, hijyen kurallarına uyarak hastalıktan korunmak en iyi yoldur.
Sonuç
El, Ayak ve Ağız Hastalığı genellikle çocuklarda görülen hafif seyirli bir viral enfeksiyondur. Semptomlar genellikle ateş, boğaz ağrısı, el ve ayaklarda döküntüler şeklinde kendini gösterir. Hastalık çoğu zaman kendiliğinden geçse de, bağışıklık sistemi zayıf kişilerde komplikasyonlar oluşabilir. Hijyen kurallarına dikkat etmek, hem hastalığı önlemenin hem de yayılmasını engellemenin en etkili yoludur.
